Karol Szymanowski
x 2)
O autorze
Karol Szymanowski, polski pianista i kompozytor. Przedstawiciel tzw. ‘Młodej Polski’, uważany za jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów. Rozpoczął edukację muzyczną w 1889 roku pod kierunkiem ojca i kontynuował ją najpierw Elizawetgradzie a później w Warszawie. Jego głównym instrumentem był fortepian, lecz nie był nigdy uznawany za wirtuoza. Po ukończeniu studiów muzycznych w 1905 roku udał się w podróż do Włoch wraz z poetą Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, a następnie założył Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, zwaną później ‘Młodą Polską’. Współzałożycielami Spółki byli Grzegorz Fitelberg, Ludomir Różycki i Apolinary Szeluto, mecenasem zaś Władysław Lubomirski.
W roku 1906 zainaugurowano koncerty Spółki w Warszawie oraz w Berlinie. W kolejnych latach Szymanowski wielokrotnie odwiedzał Berlin i Lipsk a w 1908 roku odbył podróż do Włoch. W roku 1912 osiedlił się w Wiedniu, gdzie nawiązał współpracę z wydawnictwem Universal Edition, które do dziś drukuje część z jego kompozycji. W latach 1914-1922 Szymanowski podróżował do Włoch, Francji, Anglii, Rosji, Afryki Północnej i Stanów Zjednoczonych. W roku 1922 po raz pierwszy po I Wojnie Światowej odwiedził Zakopane, gdzie podczas wielu wizyt poszerzał wiedzę o polskim folklorze. W latach 1927-1932 Karol Szymanowski działał na stanowisku dyrektora Konserwatorium Warszawskiego oraz rektora Akademii Muzycznej. Od 1930 roku zamieszkiwał zakopiańską willę ‘Atma’, w której do dziś funkcjonuje muzeum poświęcone jego twórczości.
W latach 1933-1936 koncertował w krajach Europy. Liczne podróże mocno odbiły się na zdrowiu kompozytora, który finalnie zachorował na gruźlicę. Kilkakrotnie odwiedzał sanatoria we Francji oraz Szwajcarii. Zmarł w roku 1937 w Lozannie.
Twórczość Karola Szymanowskiego wywodzi się z tradycji późno romantycznej, ale słychać w niej wiele wpływów impresjonistycznych. Wizyty w Afryce Północnej wprowadziły do jego twórczości wpływy orientu (np. Pieśni Muezina Szalonego). Częste pobyty w Zakopanem pozwoliły mu poznać i zaimplementować do swoich dzieł tradycje polskiego folkloru (np. Pieśni Kurpiowskie, balet Harnasie). O ile we wczesnym okresie jego twórczości znajdziemy więcej utworów instrumentalnych (np. Preludia na Fortepian), o tyle późny jej okres zdominowany jest przez muzykę orkiestrową i wokalno-instrumentalną, w tym opery.
Ważniejsze kompozycje:
- Dziewięć preludiów op. 1 na fortepian (1899-1900)
- Cztery etiudy op. 4 na fortepian (1900-02)
- Wariacje na polski temat ludowy h-moll op. 10 na fortepian (1900-04)
- Wariacje b-moll op. 3 na fortepian (1901-03)
- Sonata fortepianowa nr 1 c-moll op. 8 (1903-04)
- Sonata d-moll op. 9 na skrzypce i fortepian (1904)
- Uwertura koncertowa E-dur op. 12 na orkiestrę symfoniczną (1904-05)
- Fantazja C-dur op. 14 na fortepian (1905)
- Preludium i fuga cis-moll na fortepian (1905-09)
- Symfonia nr 1 f-moll op. 15 (1906-07)
- Trio op. 16 na fortepian, skrzypce i wiolonczelę (1907)
- Penthesilea op. 18, pieśń do słów Stanisława Wyspiańskiego na głos i orkiestrę (1908)
- Loteria na mężów, operetka w 3 aktach (1908-09)
- Symfonia nr 2 B-dur op. 19 (1909-10)
- Romans d-dur op. 23 na skrzypce i fortepian (1910)
- Sonata fortepianowa nr 2 A-dur op. 21 (1910-11)
- Hagith op. 25, opera w jednym akcie (1912-13)
- Symfonia nr 3 'Pieśń o nocy’ op. 27 na solo tenor (lub sopran), chór mieszany i orkiestrę (1914-16)
- Nokturn i Tarantela op. 28 na skrzypce i fortepian (1915)
- Metopy op. 29, trzy poematy na fortepian (1915)
- Mity op. 30, trzy poematy na skrzypce i fortepian (1915)
- Pieśni księżniczki z baśni op. 31 na głos i fortepian (1915)
- Maski op. 34, trzy utwory na fortepian (1915-16)
- Dwanaście etiud op. 33 na fortepian (1916)
- Koncert skrzypcowy nr 1 op. 35 (1916)
- Sonata fortepianowa nr 3 op. 36 (1917)
- Kwartet smyczkowy nr 1 op. 37 (1917)
- Demeter op. 37 bis na alt solo, chór żeński i orkiestrę (1917)
- Agawe op. 38 na alt solo, chór żeński i orkiestrę (1917)
- Pieśni muezina szalonego op. 42 na sopran i fortepian (1918)
- Król Roger op. 46, opera w 3 aktach (1918-24)
- Mandragora op. 43, pantomima w 3 sprawach na orkiestrę symfoniczną (1920)
- Słopiewnie op. 46 bis, pięć pieśni do słów Juliana Tuwima na głos i fortepian (1921)
- Harnasie op. 55, balet-pantomima w 3 obrazach na tenor solo, chór mieszany i orkiestrę (1923-31)
- Dwadzieścia mazurków op. 50 na fortepian (1924-25)
- Kołysanka (La berceuse d’Aitacho Enia) op. 52 na skrzypce i fortepian (1925)
- Stabat Mater op. 53 na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (1925-26)
- Cztery pieśni op. 54 do słów Jamesa Joyce’a na głos i fortepian (1926)
- Kwartet smyczkowy nr 2 op. 56 (1927)
- Vocalise-Étude na głos i fortepian (1928)
- Sześć pieśni kurpiowskich na chór mieszany a cappella (1928-29)
- Veni Creator op. 57 na sopran, chór mieszany, organy i orkiestrę do tekstu Stanisława Wyspiańskiego (1930)
- Pieśni kurpiowskie op. 58 na głos i fortepian (1930-32)
- Litania do Marii Panny op. 59, dwa fragmenty na sopran, chór żeński i orkiestrę (1930-33)
- Symfonia nr 4 (Symphonie concertante) op. 60 na fortepian i orkiestrę (1932)
- Koncert skrzypcowy nr 2 op. 61 (1932-33)
- Dwa mazurki op. 62 na fortepian (1933-34)
Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura inspirujaca”.
